– Bijdrage van dhr. Mart v/d Blom –
Inleiding
In de vijftiger jaren is mij op de HTS het ABC van de techniek bijgebracht. In de middagpauze was het de gewoonte om een rondje te wandelen en tijdens een wandeling op de Plantage Middellaan nabij Artis stond een auto geparkeerd, die wel zeer opvallend van vormgeving was. Het bleek een Citroen DS te zijn. Nog opvallender was het toen de auto gestart werd en ongeveer 15 cm omhoog ging en vervolgens weg zoefde. Mijn klasgenoten en ik waren zeer verwonderd. De indruk die de auto op mij maakte is mij altijd bij gebleven.
In de tachtiger jaren trof ik tijdens de vakantie in Frankrijk een DS aan die mij wel wat leek. Thuis gekomen heb ik de handboeken bestudeerd en enkele weken daarna met mijn zoon de auto opgehaald en vervolgens gerestaureerd. De auto is later van de hand gedaan. Er volgden er nog meer.
Met name het zoeken “ en route” tijdens een vakantie in Frankrijk is altijd leuk en als de koop gesloten is bv, om11uur ’s morgens een glaasje Pastis drinken met een Fransman. Die is blij, dat hij de oude schicht heeft verkocht aan een Hollander.
Vele DS liefhebbers hebben Frankrijk afgestroopt en ik denk dat de meeste DS-en in Holland rijden. De oudste DS ter wereld is van 1955 en ooit in het bezit van Michelin en die staat nu in Nederland.
Het lijkt mij niet zinvol om allerlei technische reparaties en modificaties te vermelden ,die ik aan DS -en heb verricht en wil het meer over de DS op zich hebben. In Nederland kreeg de auto de naam van SNOEK
Salon des automobiles Paris
Het is oktober 1955 dat er op de salon een auto wordt gepresenteerd die zo afwijkend is dat een ieder daar enorm door wordt verrast.
LA BOMBE CTROEN, zoals deze auto in de pers aangekondigd wordt .De auto krijgt de naam DS 19, gebaseerd op La DeeSe [= de Godin ] ,de 19 slaat op de motor van 1911cc.
De auto is qua vorm, technisch vernuft en originaliteit zo enorm afwijkend van de conventionele auto’s, dat men dacht dat het een voertuig van een andere planeet is en zo is neergedaald op de stand van Citroen.[er werden toen ook veel ufo’s gezien ]
Nimmer is er een voor massaproductie auto gemaakt met zoveel originele ideeën en toegepaste revolutionaire technieken,die het comfort en de veiligheid ten goede komen.
De Ontwerpers
Citroen heeft veel begaafde mensen in dienst oa. Andre Lefebvre , van huis uit een vliegtuigingenieur. Hoewel hij eerst enige jaren werkzaam is geweest bij Renault ,alwaar hij zijn creativiteit niet kwijt kan, komt hij naar Citroen.
Flaminio Bertoni, zoon van een Italiaanse beeldhouwer, is eerst plaatwerker en later ontwerper.Met name deze twee mensen creëren de DS.
Een derde belangrijke figuur is Paul Mages,die verantwoordelijk is voor pneumatisch/hydraulische vering,alsook voor de overige hydraulische systemen van de DS.
De vierde man is Walter Becchia, eveneens een Italiaan, die voorheen ontwerper was van race motoren bij Fiat en Sunbeam. Hij ontwikkelt de motor van de DS 19
Techniek
De chassisconstructie is van het caisson type en zodanig ontworpen dat de wielen op de ‘hoeken” staan, onafhankelijke wielophanging, de aerodynamische krachten zo laag mogelijk aangrijpen. Bovendien zijn de voorremmen zo dicht mogelijk bij de versnellingsbak geplaatst om het afgeveerde gewicht zo laag mogelijk te houden. Door toepassing van de caisson is ook het zwaartepunt van de auto zo laag mogelijk. Boven op de caisson wordt de cocque [passagiersruimte] gelast.
Deuren, schermen, motorkap, koffer en dak Deze onderdelen zijn met bouten en moeren bevestigd aan het chassis. Voor iemand die ooit een mecanodoos heeft gehad blijkt de DS een ideale auto te zijn voor de doe het zelver.
De Hydrauliek is wel het meest spectaculaire van de DS en verzorgt de navolgende functies:
-sturen[stuurbekrachtiging]
-remmen
-hoogteregeling
-veren
-schakelen en koppelen.
De werking is zodanig dat een hydraulische hoge drukpomp met regelaar via een verdeelblok een soort “priority valve”, flow en druk levert om de bovengenoemde functies te verzorgen.
Bij storingen zorgt het verdeelblok ervoor dat de remmen tot het laatst werken.
Het sturen en remmen spreekt voor zich.
De hoogte regeling wordt geactiveerd door regelaars nl. een voor de achterwielen en een voor de voorwielen. Door dit systeem blijft de auto keurig horizontaal ongeacht de belading. Caravanners hebben geen last van doorzakken op de achteras. Onder het dashboard [links onder] is een pookje waarmee de hoogtestand kan worden ingesteld en is handig bij wiel verwisseling.
Het veren komt tot stand door bij iedere wielophanging een veercilinder te plaatsen. Op iedere veercilinder is een veerbol geschroefd. Deze veerbol is enerzijds gevuld met samengeperste stikstof en afgesloten door een rubber membraam en anderzijds is de hydraulische olie van de veercilinder. Het wiel veert via de olie in de veercilinder op een “kussen” van stikstof in de veerbol.
Het schakelen en koppelen wordt verzorgd door het complexe bloque hydraulique [een verhaal apart]het koppelen en schakelen wordt geactiveerd door een pookje tpv. voor het stuurwiel.
Bij de eerste typen DS heeft het linker been niets te doen. Bij latere typen is men daarvan terug gekomen en moet er normaal geschakeld en gekoppeld worden.
Kunststoffen
In de vijftiger jaren begint de ontwikkeling en de toepassing van kunststoffen en is men vrij met het vormgeven. Het eerste type DS heeft een zeer fraaie futuristische gevormd dashboard.
Stuurwiel
Het stuurwiel is bij de auto als enkelspaaks uitgevoerd en zover bekend alleen bij Citroen toegepast.
Meedraaiende koplampen
Vanaf ’67 worden er de meedraaiende koplampen geplaatst. Een simpel systeem ,dat Citroen nmm heeft overgenomen van Panhard [ inmiddels door Citroen ingelijfd] en bestaat uit wat kabels en trekveren, verbonden aan het stuur mechanisme. Met deze voorziening kan je als het ware om de hoek kijken.
Modellen
Naast de DS wordt ook in de vijftiger jaren de ID [idee] geproduceerd. Dit is een goedkope versie, waarbij alleen het hydraulische veersysteem wordt aangehouden, de rest is traditioneel uitgevoerd. Een Spartaanse wagen, maar met minder problemen. Ook komen er modellen als de stationwagen de zgn. BREAK.In de loop der jaren is het model drie keer gewijzigd. Ook worden er motoren ontwikkeld met meer vermogen, als ook interieur aanpassingen.
De DS 23 ie Pallas met elektronische Bosch ontsteking is het laatste type met veel vermogen en met het hoogste niveau van luxe en comfort.
Speciale vermelding moet worden gemaakt voor de Cabriolet, die als de mooiste cabrio wordt aangemerkt Het is een veel gezocht collectors item.
Heel opmerkelijk is het dat in Drachten bij de firma Blikwerk de originele mallen aanwezig zijn. Daar maken ze rondom het originele chassisnummer van een wrak een geheel nieuwe cabriolet. Er hangt echter wel een leuk prijskaartje aan. In totaal zijn er vanaf 1955 tot en met 1975 meer dan 1,2 miljoen DS/ID –en gemaakt.
Citroen ID/DS club. De club bestaat meer dan 25jaar en heeft ongeveer 3500 leden. Het clubblad LA BOMBE, dat maandelijks verschijnt ,is zeer professioneel.
Zie voor info:www.citroeniddsclub.nl
Fascinatie
Tijdens de luchtmacht periode als technicus de nodige cursussen gevolgd zoals Hunter,F104,Al 3 en F16 en heb begrepen waarom en hoe een vliegtuig vliegt.
In het ontwerp van de DS is in veel opzichten de invloed van de luchtvaart herkenbaar en met name de indruk die ik in mijn jonge jaren op de Plantage Middellaan te Amsterdam heb opgedaan is wellicht de verklaring waarom ik fascinatie heb gekregen voor La DS.
Mailto: Mart vd Blom